اثار وبقایای گتوند

آثار وبناهای تاریخی گتوند

* تپه چغا

* گچ سنگی 

* آسیاب های راک

* قلعه رستم (شیخ سلیمو)

* سنگ اژدها (برد اژدها)

* کوه طبل خانه 

* گلوگرد

1.   تپه چغا : اگر از سمت شوشتر به گتوند حرکت کنیم، در ابتدای ورود به گتوند در کنار جاده آسفالته ودرست چسبیده به رودخانه کارون تپه باستانی چغا قرار دارد که قطعاً از معابد ایلامی است وبه دستور اونتاش گال ساخته شده است، این تپه جزو آثار باستانی ثبت شده سازمان میراث فرهنگی است اما تاکنون بصورت رسمی وکامل حفاری نشده است.

2.   گچ سنگی:نرسیده به تپه چغا در سمت مقابل آثاری سنگی در کناره دره بهار آب واقع است که در زبان مردم محل به گچ سنگی معروف است، دو دیوار بزرگ قطور در دو طرف دره واقع است که پیداست هم محل نگهداری آب وهم واسطه انتقال آب از زیر دره بهار آب بوده است.

 این دیوارها از قلوه سنگ وملاط قدیمی گچ وساورج ساخته شده است، در جوار این دیوارها تپه نسبتاً بزرگی قرار دارد که پر از  سفالهای شکسته رنگی ومنقوش از سبک سفالهای ایلامی وهم اسلامی است، یک کاسه سفالی نه چندان ظریف درآنجا پیدا شده است که اگر نگوییم مربوط به دوران پیش از تاریخ است باید بگوییم مربوط به دوران ابتدایی ساخت سفال است.

3.   آسیابهای راک: حدود چهار یا پنج کیلومتر شمال گتوند ونزدیک کوه قلعه رستم آسیابهایی واقع بوده که تا سال های اخیر هم مورد استفاده مردم محل قرار گرفته است، در بازدیدی که در فروردین سال 1382 از آنجا داشته ام ساختمان آسیاب ها تقریباً 70% ویران شده است، بین سال های 49 و50 هـ.ش که آقای احمد اقتداری از آنجا بازدید کرده است وضع ساختمان آسیاب بهتر بوده است.آسیاب ها در کنار یک دره ای که آب شور از طرف کوه به سمت رودخانه کارون جاری است واقع شده اند، این آسیاب ها دو باب بوده اند یکی بنام آسیو راک ودیگری آسیو گلوگرد، از میان دره ودر کمرکش کوه آثار جوی آبی وجود دارد که احتمالاً از طریق آن آب شور جاری به آسیابها می رسیده وآنها را می چرخانده است، هنوز آثار دهانه چاه آسیاب راک وجود دارد وقابل مشاهده است. آسیاب گلوگرد به کلی ویران شده است، این تأسیسات قطعاً آسیاب بوده است وگفتن این موضوع که این آثار بازمانده تأسیسات حفاظت بند وسد ویا محل اقامت کسانی بوده که در قلعه رستم اقامت داشته اند به نظر بی اساس می آید.

4.   قلعه رستم : در نزدیکی این آسیاب ها به طرف غرب،کوه قلعه رستم واقع است در ارتفاع حدود25 متری، در دو طرف قلعه رستم یعنی سمت شرق وغرب آن آثار دو ایوان که از سنگ تراشیده شده وسپس به وسیله ملاط ساروج پلاستر شده است کاملاً نمایان است، در فرهنگ عوام مردم این ایوان ها آخور رخش بوده است، در بالای قلعه آثار برج دیده بانی کاملاً مشهود است، بنا به گفته یکی از کارشناسان سازمان میراث فرهنگی این قلعه دارای چهار درب ورودی بوده که از چهار جانب بوسیله راه پله بدرون قلعه می رفته است،پیداست که این قلعه بر روی تپه ای طبیعی بنا شده است.

5.   سنگ اژدها(برد اژدها): در کنار راهی که از گتوند به سمت قلعه رستم می رفت و در آغاز ورود به تنگه در کنار گلوگردها قطعه سنگی به بلندی3 الی 4 متر قرار داشت که بین کوه وگلوگردها واقع بود وراه از وسط آنجا عبور می کرد این قطعه سنگ را به دلیل شکل اژدها مانندش " برداژدها" می نامیدند، بر روی سینه این سنگ یک کتیبه بخط فارسی وجود داشت که بعضی کلمات ونام های کنده شده بر آن قابل خواندن بود وبر روی آن کلمات " سالار ارفع، حاج ایلخانی، غلامحسین خان، شهاب السلطنه" خوانده می شد، بالای سر نوشته ها نقش یک شمشیر بر روی سنگ کنده شده بود. در زمان احداث سد تنظیمی گتوند، این اثر باستانی نیز مانند گلوگردها نابود گردید.

 

6.   کوه طبل خانه : روبروی قلعه رستم بطرف غرب وشمال غربی کوهی قرار دارد که روی آن بسیار مسطح وعریض است این کوه در زبان محلی بنام " تولیخانه" (Tolokhuna) معروف است و می گفتند در زمان های قدیم در موقع جنگ و درگیری بر بالای این کوه طبل می نواختند تا لشکریان را از وجود دشمن آگاه کنند، همچنین از آن بنام میدان " گوبازی" (gu) به معنای چوگان بازی نیز یاد شده است.

جای جای گتوند نشان دهنده کهنگی تمدن و وجود مردمی با پیشینه تاریخی بسیارطولانی است، از نام گتوند گرفته تا آثار بر جای مانده از دوران باستان وهمچنین نام روستاهای اطراف آن که من در این جا به این مورد اشاره هایی خواهم داشت.

7. گلوگرد : در نزدیکی آسیاب راک و قلعه رستم و کنار آب بوده که به خاطر ساخت سد تنظیمی گتوند آثاری از آن باقی نمانده است 

۱۳ آثار تاریخی از گتوند کم شد

 

و در ادامه عموی عزیزم جناب یعقوب نگهداری رئیس اداره میراث فرهنگی استحضار دارد که تعداد ۲۰عدداز آثار تاریخی در گتوند ثبت ملی شده بود که با تغییراتی که در حوزه ی جغرافیایی در گتوند صورت گرفت این آثار به ۷ عدد رسید و ایشان در ادامه می گویند که برای ثبت این آثار تاریخی در گتوند تعدادی کارشناس هم اکنون در حال فعالیت می باشند و چندین آثار تاریخی را مورد بررسی قرار می دهند که تاکنون کار مطالعاتی و پژوهشی و تاریخی ۳ آثار به پایان رسیده است و یک آثار تاریخی دیگرهم در حال بررسی ودر دست مطالعه می باشد ایشان تصریح کردند که برای این که یک آثار تاریخی ثبت ملی شود باید در ابتدا اقداماتی نظیر جستجوی سابقه ی تاریخی و پلان برداری و نقشه برداری و طول و عرض جغرافیایی آن انجام شود ایشان اظهار کردند که اگر بعضی آثار باستانی موجود د شهرستان گمنام و مبهم بمانندبرای حفاظت و امنیت آن مؤثرتر خواهد بود و به همیندلیل از ذکر نام آن آثار تاریخی خودداری می کنیم واما از آثار ثبت شده ی گتوند می توان به تپه باستانی چغا ٬ پل چک اول مربوط به دوره ساسانیان و همچنین سه پولو (سه پلان) در منطقه زیبای عقیلی اشاره کرد که از آثار تاریخی ثبت ملی شده در گتوندمی باشند